30.01.2015

Na zaproszenie Kancelarii Prezydenta RP, stowarzyszenie Spichlerz Sztuki uczestniczyło w debacie w ramach Forum Debaty Publicznej „Rola samorządów w ochronie dziedzictwa narodowego”, które odbyło się 22 stycznia w Pałacu Prezydenckim. Wśród zaproszonych gości byli przedstawiciele ministerstw, instytucji rządowych, środowiska naukowego, organizacji społecznych oraz władz samorządów lokalnych. Debatę otworzył Prezydent RP Bronisław Komorowski dziękując przedstawicielom samorządów oraz organizacjom społecznym za działania na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego. 

W ramach debaty wspomniana została inicjatywa rządowa, tj. przyjęty przez Radę Ministrów „Krajowy program ochrony zabytków i opieki nad zabytkami” na lata 2014-2017. Jest to podobno pierwszy tego typu dokument, który zakłada realne wsparcie dla samorządów w obszarze ochrony zabytków – m.in. szkolenia dla pracowników, uruchomienie portalu dedykowanego tej tematyce, wsparcie planistyczne. Dokument wkrótce zostanie rozesłany do wszystkich samorządów.

Z punktu widzenia kołbackiego dziedzictwa kulturowego, ważna była wypowiedź  sekretarza stanu w MKiDN i Generalnego Konserwatora Zabytków, Piotra Żuchowskiego, który wyjaśniał pewne wątpliwości związane ze statusem Pomnika Historii, tytułu nadawanego przez Prezydenta RP (Kołbacz otrzymał go w lipcu 2014 r.). Pomnik Historii nie jest więc formą ochrony zabytków, nie jest też „przedsionkiem” do listy Światowego Dziedzictwa UNESCO. Jest to forma nobilitacji zabytku do panteonu dziedzictwa narodowego.

W trakcie debaty pojawiały się m.in. kwestie ochrony zabytków w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego, a także problemy z egzekwowaniem od inwestorów inwentaryzacji wewnątrz obiektów zabytkowych. Przemysław Niedźwiecki, Wicedyrektor Departamentu Funduszy Europejskich MKiDN podsumował programy realizowane w latach 2007-2013, gdzie na ochronę dziedzictwa kulturowego Polska otrzymała kwotę 1 mld euro. Tak dużych środków nie można już się spodziewać w kolejnych latach.

O strategii promocji zabytków, które nie mogą być tylko chronione, ale muszą być także wykorzystywane, mówił w bardzo ciekawym wystąpieniu prof. Marek Bryx, Prorektor Szkoły Głównej Handlowej. Do tego potrzebna jest przemyślana strategia, która wg prof. Bryxa musi dać odpowiedź na trzy kwestie: użytkowania, eksponowania, przyciągania turystów. Dobrze wykorzystywane zabytki będą dawać poczucie dumy i tożsamości, ale także miejsca pracy. Jednym z istotnych elementów, podkreślanych przez profesora, jest powiązanie ze sobą specjalistów, entuzjastów lokalnych, przedsiębiorców i mieszkańców. Niby to oczywiste, ale warte było przypomnienia – tylko wspólne działanie, zrozumienie poszczególnych, ale też wspólnych interesów, pozwoli wypracować dobrą strategię.

Z kolei Prezydent Gdyni Wojciech Szczurek oraz Wiceprezydent Łodzi, Krzysztof Piątkowski opowiadali o swoich doświadczeniach w budowaniu marek miast w oparciu o dziedzictwo kulturowe. Gdynia kapitalnie wykorzystuje atuty architektoniczne, rozwijając szlak modernizmu (to jedna z atrakcji oferowanych także uczestnikom festiwalu Opener). Łódź buduje swoją atrakcyjność dzięki rewitalizacji przestrzeni poindustrialnych w oparciu o kreatywne przemysły i artystyczne działania. W obu przypadkach ogromną rolę stymulującą i inicjującą zmiany miało otwarcie się samorządów na działania oddolne organizacji pozarządowych - stowarzyszeń, fundacji i grup artystycznych.

Wracamy z dobrą energią i optymizmem do dalszych działań na rzecz Kołbacza :)